Podobnie jak wcześniej opisane tłuszcze, białka są jednym z trzech podstawowych składników pokarmowych. Dlaczego są dla nas, a szczególnie dla dzieci, młodzieży i kobiet w ciąży takie ważne? W przeciwieństwie do tłuszczy i węglowodanów, nie gromadzimy zapasów białek, więc ciągle powinniśmy je naszemu organizmowi dostarczać. Są nie tylko bardzo ważnym składnikiem budulcowym, ale też odżywczym oraz funkcjonalnym.
BIAŁKA - A CO TO?
Białka to nic innego, jak związki chemiczne o dużej różnorodności, które zbudowane są z aminokwasów, a te z kolei nazywamy cegiełkami budulcowymi białek. Charakteryzują się skomplikowaną strukturą chemiczną, różna liczbą aminokwasów i wiązań peptydowych.
Inaczej proteiny lub polipeptydy - są najważniejszym elementem budulcowym wszystkich żywych organizmów; budują i współtworzą komórki, tkanki, narządy, gruczoły, mięśnie, naskórki (włosy, skóra i paznokcie).
Funkcje białek:
Oprócz funkcji budulcowych, białka odpowiedzialne są za:
- dostarczanie energii
- zwalczanie toksyn, odtruwanie organizmu
- transport różnych substancji
- utrzymanie ciała w dobrej kondycji
- syntezę enzymów i hormonów (biosyntezę hormonów białkowych)
- regulacje procesów przemiany materii i procesów biologicznych
- są podstawowym, stałym składnikiem płynów ustrojowych
ZAPOTRZEBOWANIE - JAK OBLICZYĆ?
Przejdę od razu do zapotrzebowania, bo dla niektórych to pewnie będzie jedna z ważniejszych rzeczy.
Aminokwasy, z których składają się białka, dzielimy na niezbędne - takie, których nasz organizm sam nie utworzy i dlatego dostarczyć je musimy wraz z pożywieniem oraz na takie, które nasz organizm jest w stanie wytworzyć samodzielnie z innych białek.
Zarówno brak białka i jego nadmiar są niezdrowe i niekorzystne dla naszego organizmu, jak więc spożywać białko? Zależy to oczywiście od różnych czynników, wszyscy się od siebie różnimy i masą ciała, i aktywnością fizyczną, wiekiem, płcią itp.
Uznaje się, że białko powinno dostarczać nam dziennie 10-15% wartości energetycznej pochodzącej z pożywienia. Inaczej przeliczając i ujmując: zdrowa, dorosła osoba o niskiej aktywności fizycznej powinna przyjmować 0,8-1g na kilogram masy ciała.
Większe spożycie białka będą miały zalecane dzieci, młodzież, kobiety w ciąży oraz w czasie laktacji. Najwięcej białka potrzebują małe dzieci.
Oczywiście sportowcy i kulturyści będą mieli zupełnie inne zapotrzebowanie na białko niż osoby przykładowo pracujące za biurkiem.
NIEDOBÓR BIAŁKA - CZY MAM?
Jak dowiedzieć się czy brakuje mi białka? Czy mam niedobór? Poniżej podaję przykładowe objawy:
- utrata masy ciała
- zmęczenie, spadek siły mięśni
- zahamowanie procesu rozwoju
- zahamowanie wzrostu i dojrzewania - dzieci, młodzież
- spowolnienie rozwoju intelektualnego - dzieci, młodzież
- zaburzenia pracy jelit
- zmniejszona odporność
- apatia
- zmniejszona wydolność psychiczna i fizyczna
- niedokrwistość
- brak łaknienia
- upośledzenie funkcji układu oddechowego, pokarmowego i układu krążenia
- choroby serca, miażdżyca
- podniesione ciśnienie tętnicze
- bezsenność
- wysoki poziom cholesterolu
- podagra
- nerwowość
- obciążenie nerek i wątroby
- kamica nerkowa
- dna moczanowa
- otyłość - ze względu na zawartość tłuszczu w produktach białkowych
- niedobory witamin
- niedobory wapnia
- zaparcia
ŹRÓDŁA BIAŁKA:
Najlepiej wybierać białka pełnowartościowe, a więc takie, które dostarczą nam wszystkich niezbędnych aminokwasów. Gdzie je znajdziemy?
- Mleko, jaja
- Produkty mleczne (sery i jogurty)
- Algi, wodorosty
- Tłuste ryby (łosoś, sardynka, pstrąg)
- Mięso, drób
- Rośliny strączkowe (soja, soczewica, fasola, groch, ciecierzyca)
- Zboża
- Orzechy i pestki
- Warzywa
Jak już mówiłam wcześniej, największe zapotrzebowanie na białko mają dzieci, młodzież, kobiety w ciąży oraz podczas laktacji. Jest dla nich ogromnie ważnym składnikiem pokarmowym, ponieważ odpowiada za prawidłowy rozwój zarówno fizyczny, jak i psychiczny, za wzrost, dojrzewanie, procesy myślowe i rozwój intelektualny. Ciało malucha jeszcze w brzuchu mamy, jak i małych dzieci i dzieci rosnących, dojrzewających łączy jedna ważna rzecz - cały czas się rozwijają, rosną. A za prawidłowy rozwój, wzrost, budowę tkanek, narządów, skóry , gruczołów, włosów i wielu wielu innych są odpowiedzialne właśnie białka! Dlatego są niezmiernie ważne, a wręcz niezbędne przy karmieniu dzieciaków :)
ODCHUDZANIE:
Czy białko pomaga schudnąć? Jeśli jesteśmy na diecie, która ma dużą zawartość białek, ale przy tym niską zawartość węglowodanów - jak najbardziej możemy na wadze stracić. Białko jest bardzo sycące, a ponad to prowokuje organizm do spalania większej ilości kalorii.
Warto jednak wiedzieć, pamiętać i mieć na uwadze, że taka dieta nie powinna trwać wieki. Należy racjonalnie podnieść poziom białka, uważać na ten poziom w czasie trwania diety i nie stosować jej długo.
To by było chyba na tyle jeśli chodzi o temat białek, chyba że macie jakieś pytania? :)
Piszcie :)
POZDRAWIAM :)